روند پناهندگی از ایران از سال ۱۹۸۰ یعنی دقیقا پس از انقلاب اسلامی آغاز شده و خیل عظیمی از این آمار شامل پناهندگان ایرانی‌ای است که درخواست پناهندگی خود را در کشور ترکیه تسلیم سازمان ملل کرده‌اند
بر اساس آمار سالانه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، تعداد پناهندگان ایرانی از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۲، رقمی معادل ۲۵۳۸۷۱۳ نفر بوده است. پناهنده به کسی گفته می‌شود که روند پناهجویی را با موفقیت پشت سر گذاشته، بدین معنی که توسط سازمان‌های ذی‌ربط، در کشور سوم (کشور مقصد) اسکان داده شده است.
روند پناهندگی در ترکیه از جهات بسیاری قابل بررسی و تحلیل است. در این گزارش سعی داریم جایگاه و وضعیت پناهجویان ایرانی در کشور ترکیه را مورد بررسی قرار دهیم. از منظر سیاسی، سرکوب، شکنجه و یا تهدید فعالین سیاسی، گرایشات عقیدتی و یا جنسی، منجر به ایجاد جمعیت زیادی از ایرانیانی شده است که پناهندگی را به عنوان شیوه مهاجرت خود به کشورهای امن‌تر انتخاب می‌کنند؛ هرچند این انتخاب بیشتر جبری است تا اختیاری. کشور همسایه ترکیه، مقصد بسیاری از افرادی است که به هر دلیلی کشور خود را ترک کرده و در این کشور درخواست پناهندگی می‌دهند. رویدادهایی مانند انقلاب‌ها، جنگ‌های داخلی و وضعیت نابسامان حقوق بشر در کشورهای نزدیک به ترکیه هم‌چون ایران، افغانستان، سوریه، عراق، مصر، سومالی، مالی و...، ترکیه را تبدیل به پناهگاهی برای پناهجویان این کشور‌ها کرده است. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، بزرگ‌ترین سازمانی است که در ترکیه وظیفه رسیدگی به وضعیت پناهجویان و اسکان مجدد آنان در کشوری که بتواند آنان را بپذیرد را دارد.
ترکیه در حال حاضر میزبان میلیون‌ها پناهجو از کشورهای نزدیک و همسایه است که منتظر بررسی پرونده پناهندگی‌شان توسط سازمان ملل و انتقال به کشور سوم هستند. با توجه به این‌که همه ساله پرونده بسیاری از افراد متقاضی پناهندگی از سوی سازمان ملل رد می‌شود، تعداد رسمی پناهجویان بسی بیشتر از تعداد پناهندگان است. بر اساس گزارش آفتاب در سال ۲۰۰۹ بیش از ۱۱۰۰۰ ایرانی از طریق کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل درخواست پناهندگی کرده‌اند که این رقم در سال ۲۰۱۰ به بیش از ۱۵۰۰۰ و در سال ۲۰۱۱ به ۱۸۰۰۰ نفر افزایش یافته است. این ارقام همه‌ساله در حال افزایش هستند.
پناهندگان ایرانی پس از ورود قانونی یا غیرقانونی به ترکیه، خود را به دفتر سازمان ملل در آنکارا معرفی کرده و این سازمان بنا بر سهمیه دولتی این کشور، شهری را برای سکونت پناهجو انتخاب و به او معرفی می‌کند. پناهجو سپس موظف می‌شود خود را به اداره امنیت آن شهر معرفی کرده و پس از پرداخت مبلغی معادل ۱۰۰ تا ۴۰۰ لیر ترکیه (بنا به شهر انتخاب شده)، اجازه اقامت یک ساله دریافت کند و در تاریخی که سازمان ملل تعیین کرده است، برای پیش‌مصاحبه و ارائه مدارک شناسایی، دوباره به دفتر آنکارا مراجعه نماید. پس از پیش‌مصاحبه، تاریخ مصاحبه اصلی به پناهجو داده می‌شود که در این تاریخ، پناهجو موظف است تمام دلایل و مدارک خود را که ثابت می‌کنند جان او در ایران در خطر و لذا حائز شرایط اسکان مجدد در کشوری دیگر است را اراده دهد. پس از مصاحبه، سازمان ملل پرونده را به صورت تخصصی بررسی کرده و در صورت تأیید اطلاعات ارائه شده، پرونده پناهجو را به سفارت یا ادارهٔ مهاجرت کشور سوم ارجاع می‌دهد. پروسهٔ اسکان مجدد از این مرحله به بعد بسته به کشور پناهنده‌پذیر، متفاوت است. معمولا پناهنده مجبور است از نو مصاحبه‌هایی با مقامات مهاجرتی کشور پناهنده‌پذیر داشته باشد و صلاحیت خود (و خانواده‌اش) را برای مقامات این کشور نیز اثبات کند.
مسائل بسیاری بر سرعت و کیفیت بررسی پرونده پناهجویان از سوی سازمان ملل تأثیر مستقیم دارند. جنگ داخلی در سوریه، اوضاع نابسامان آفریقای مرکزی، جنگ آمریکا با عراق و افغانستان، اوضاع نابسامان اقلیم کردستان به علاوه قوانین محدودکننده دولت ترکیه در مورد امور پناهجویان، به طور مستقیم بر روی امکانات و کیفیت زندگی پناهجویان در ترکیه تأثیر دارند. لازم به ذکر است که بر اساس آمار، تغییر دولت‌ها در ایران بر روی روند پناهندگی تأثیر چندانی نداشته است. ایران به عنوان کشوری که از پیش از انقلاب اسلامی سرکوب سازمان‌دهی شده بر روی شهروندانش اعمال می‌کرده است، همه‌ساله شاهد خروج تعداد قابل توجهی از شهروندانش به سمت ترکیه و کشورهای دیگر می‌باشد.
پناهجویان ساکن ترکیه، اجازه رسمی کار کردن در این کشور را ندارند. این بدین معنی است که دولت ترکیه می‌تواند از نیروی کار ارزان پناهجویان در جهت نجات وضعیت اقتصادی‌اش استفاده کند. اخذ اجازه رسمی کار از سوی پناهجویان در ترکیه، روندی طولانی، پرهزینه و تقریبا ناممکن است. پناهجویان برای امرار معاش در ترکیه مجبورند در وهله نخست زبان ترکی را به میزان کافی بیاموزند و سپس در بازار کار سیاه، شغل مورد نظر خود را یافته و مشغول به کار شوند. این در حالی است که پناهجویان از سوی سازمان ملل و وزارت کشور ترکیه، تنها در شهرهای کوچک ترکیه اسکان داده می‌شوند که در آن‌ها بازار کار به نسبت شهرهای بزرگ از جمله استانبول و آنکارا، به مراتب کوچک‌تر است.
پناهندگان ایرانی علاوه بر مشکلات حاد معیشتی، معضلات روحی و جسمی بسیاری را نیز پیش روی خود دارند. مرجان اهورایی، پناهجوی تراجنسیتی ایرانی در روز ۱۴ فروردین‌ماه ۱۳۹۲ در بیمارستانی در کایسری ترکیه، به دلیل عدم دسترسی به بهداشت و درمان مناسب و پیچیدگی‌های ناشی از عفونت ریوی جان خود را از دست داد. مرجان اهورایی که ۲۹ سال سن داشت، متولد تبریز بود و پیش از ورودش به ترکیه و اسکان در شهر اسپارتا در تهران زندگی می‌کرد. مرجان در ترکیه بدون اجازه کار، در یک کارگاه تولید اجاق گاز به‌همراه چند پناهجوی مرد هم‌جنسگرا و دو زن هم‌جنسگرای ایرانی کار می‌کرد. او به دلیل این کار، به‌طور مستقیم در معرض آسیب‌های ناشی از استشمام مواد شیمیایی قرار داشت و در نهایت به دلیل عفونت ریوی در بیمارستان بستری شد و جان خود را از دست داد.
شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین مشکل پناهجویان در ترکیه، بلاتکلیفی و انتظار بی‌پایان است. تاریخ‌های مصاحبه با فواصل ۶ ماه تا ۴ سال به متقاضیان داده می‌شود. پس از مصاحبه اصلی، روند انتخاب کشور تقریبا به سرعت انجام می‌گیرد اما ارجاع پرونده به مقامات کشور سوم و انجام تشریفات از سوی کشور سوم ممکن است بین یک تا ۱۳ سال به طول بینجامد. در تمام این مدت، پناهجو از حقوق اولیه یک شهروند از جمله بیمه درمانی، اجازه کار، اجازه خروج از شهر یا سفر و در بسیاری مواقع حق اظهار عقیده به دلیل شرایط سیاسی کشور ترکیه محروم است. در حال حاضر، گسیل آوارگان جنگ داخلی در سوریه و بمب‌گذاری‌های هرروزه در عراق، موجب به حاشیه کشیده شدن روند بررسی پرونده پناهجویان ایرانی شده است. در برخی موارد، دولت ترکیه با هم‌کاری سازمان ملل، امتیازاتی را برای پناهجویان سوری یا عراقی در نظر می‌گیرد که موجب ایجاد تبعیض روزافزون در بررسی پرونده ایرانیان می‌شود.
تاکنون انتقادات بسیاری به روند بررسی پرونده‌های پناهندگی از سوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل وارد شده است. یکی از سازمان‌هایی که پی‌گیر نقض قوانین از سوی این کمیساریا و سازمان‌های مرتبط دیگر است، ائتلاف بین‌المللی برای حقوق پناهندگان ایرانی (ICRIR) می‌باشد. این سازمان در سال ۲۰۱۰ تجمعی را در لندن و واشنگتن دی‌سی ترتیب داده بود که در اعلامیه دعوت به تجمع این سازمان آمده است: «سازمان ملل و بخصوص کمیساریای پناهندگان سازمان ملل متحد، متهم به زیر پا گذاشتن حقوق بسیاری از پناهجویان و به‌ویژه ایرانیان است. پناهجویان مسیحی به دلیل اعتقادشان از سوی مصاحبه‌گران سازمان ملل مورد تمسخر واقع می‌شوند. قربانیان شکنجه و حتی کسانی که آثار شکنجه روی بدنشان واضح و تأیید شده است، دروغ‌گو خوانده می‌شوند و پرونده زنان آسیب‌دیده بررسی نمی‌شود. درخواست‌های پناهندگی در مدتی بسیار طولانی بررسی می‌شوند و شرایط زندگی برای پناهجویان ایرانی در ترکیه اسف‌بار است. عاملین جمهوری اسلامی و هم‌چنین پلیس ترکیه، پناهجویان ایرانی را مورد آزار و سواستفاده قرار می‌دهند. این در حالی است که پرونده بسیاری از پناهجویان ایرانی بدون ارائه هیچ دلیلی مردود اعلام می‌گردد....»
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر